İran’ın Kandil’e bayrak dikmesi ne demek?

Güney-doÄŸu komÅŸumuzdan gelen her haberi, attığı her adımı Türkiye'ye rakip bir hamle saymalı mıyız?' ÅŸeklinde soru yönelten yazar sıraladığı olaylarla genel bir Ä°ran deÄŸerlendirmesi yapıyor.

Ersanel'in 'Ä°ran'ın Kandil'e bayrak dikmesi ne demek?' baÅŸlıklı yazısı ÅŸöyle;

ABD'nin kapıları açtığı ve baÅŸat Avrupa ülkelerinin de peÅŸi sıra Tahran 'pazarına' akın ettiÄŸi, Ä°ran'ın yükselen aktör olarak OrtadoÄŸu'da yeni dengeler yarattığı, Türkiye-Ä°ran iliÅŸkilerini yeniden tanımlandığı bir dönemin baÅŸla(tıl)dığına iliÅŸkin okumalar büyük kabul görüyor…
DoÄŸallıkla, Tahran menÅŸeli her olay çözümlenmeye çalışılırken, iÅŸte bu kerteriz noktasına yaslanılıyor; Ä°ran'ın “küresel müesses nizam” tarafından sevecenlikle karşılanması.

Yine de Ä°ran özelinde yaÅŸananlar sadece dış haritaya deÄŸil, Tahran'ın gittikçe hızlı dönen iç çarklarına da baÄŸlı. Ä°ran'ı bekleyen Åžubat 2016 seçiminin, Batı (P5+1) ülkeleriyle yapılan toka ile baÄŸlantılı olduÄŸunu, bu ülke oyuna dönecekse Batı kabullerine 'suhuletle' geçmesinin bu vesileyle planlandığını paylaÅŸmıştım.

Güney-doÄŸu komÅŸumuzdan gelen her haberi, attığı her adımı bu yeni düzenin tezahürü, bölgesel rolünü parlatan bir giriÅŸim veya Türkiye'ye rakip bir hamle saymalı mıyız?..

FARS PUSULASI

S-300: Rusya'nın Ä°ran'a S-300 füzeleri satma kararı Batı yaptırımları nedeniyle haylidir bekliyordu. Ancak ÅŸimdi iki ülke arasında anlaÅŸma saÄŸlandı ve bu füzeler Ä°ran yolunda görünüyor. Peki, bunu nasıl anlamalıyız? Teknik detay çok girmeyeyim, tek satırlık alıntı yapacağım; “Ä°ran, 2015 yılı itibarıyla ABD'ye ulaÅŸabilecek menzil kapasitesine sahip kıtalararası balistik füze geliÅŸtirip test atışı yapabilecek durumdadır.” ('Türkiye'nin Füze Savunma Sistemi, 2015, Merve Seren, SETA.) O halde Ä°ran neden S-300 gibi artık eski sayılan, kimi teknik sorunları bulunan, örneÄŸin Yunanistan'da bulunan örneÄŸi atıl tutulan bir füze sistemini alır?

Satana bakmak gerekiyor; Rusya'nın bu füzeleri vermesi yüksek sembolizm içeriyor ve elbette arka-planı bulunuyor. Özellikle Ukrayna ve Batı mazeretiyle “Avrupa'da Ä°ran'a karşı konuÅŸlandırıldığı” söylenen füzelere karşı da bir hamledir. Kaldı ki, Rusya'nın Türkiye'ye teklif ettiÄŸi füze sistemleri bunların çok üzerindeydi.

BATI ELÇÄ°LÄ°KLERÄ°: Ä°ngiltere, Ä°ran büyükelçiliÄŸini yeniden açtı. Ardından baÅŸta Almanya olmak üzere diÄŸer Batı ülkelerinin geleceÄŸini de görebiliriz. Ve bu durumu Ä°ran'ın oyuna dönüÅŸünün en güçlü emarelerinden sayabiliriz. Ä°ngiltere DışiÅŸleri Bakanı'nın Tahran'da yaptığı konuÅŸmadan; “CumhurbaÅŸkanı Ruhani'nin seçilmesi ve nükleer anlaÅŸma köÅŸe taÅŸlarıydı.” ABD'nin Ä°ran elçiliÄŸinin açılması daha çok ses getirecektir.

MALÄ°KÄ°'NÄ°N ZÄ°YARETÄ°: Irak eski CumhurbaÅŸkanı Maliki'nin Tahran'da ağırlanması ve uygulanan yüksek protokol de elbette manidardır. Hele Musul'un DAEÅž'in eline geçmesindeki sorumluluÄŸu düÅŸünüldüÄŸünde. Ziyaretin hemen ardından Maliki'nin aÄŸzından duyulan Türkiye'ye yönelik ağır ithamlara bakıldığında, bu geliÅŸmenin de Ä°ran'ın dönüÅŸüyle, Türkiye ile rekabetine iliÅŸkin sayabiliriz.

Ä°RAN DIŞİŞLERÄ° BAKANI NEDEN GELMEDÄ°: Ä°ran DışiÅŸleri Bakanı Cevad Zarif, 11 AÄŸustos'ta Türkiye'ye gelecekti. Malum, son anda iptal etti. Diplomatik mazeret; Türk CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakanı ve DışiÅŸleri Bakanı ile görüÅŸülmek istendiÄŸi ama zamanın yetmediÄŸi mealinde yapıldı. Bu köÅŸede ise, “gelinmeyen yere” deÄŸil, “gidilen yer”e bakalım demiÅŸtik. Bakan Zarif, Lübnan'a gitti ve Hizbullah lideri Nasrallah ile görüÅŸtü. Sonra Åžam'a geçti ve Esad'la bir araya geldi. Rahatsız edici sayabiliriz deÄŸil mi? Ama aynı gün ÅŸu da oldu; “Türkiye ve Ä°ran arabulucu' iddiası: Suriye'de sürpriz ateÅŸkes”… (13/08, Hürriyet.)

Türkiye ile birlikte mi Türkiye ile rekabette mi?

BARZANÄ°'YÄ° Ä°STEMÄ°YORLAR: Ä°ran yönetiminin, Kuzey Irak'taki Türk etkisini kırmak için Barzani karşıtı akımları körüklediÄŸi iddiası da duyuldu. Kısa süre önce Erbil'de iktidar mücadelesi yaÅŸanırken bu tutum Barzani tarafından daha çok hissedildi. Bu da Ä°ran-PKK iliÅŸkisini merak ettirdi ki…

KANDÄ°L'E BAYRAK DÄ°KMEK: Askeri terminolojide de diplomatik dilde de herhangi bir yere bayrak dikmekten daha güçlü bir mesaj olamaz. Yeter ki “kendi toprağınız olmasın”. Ä°ran Ä°çiÅŸleri Bakanı Fazli'nin asker elbisesi giyerek Kandil Dağı'na çıkması, bayrak dikmesi, sosyal medya hesaplarından paylaÅŸması elbette önemli. Ä°lk duyanların, “Allah bize de nasip etsin” dediÄŸine eminim ama önce ÅŸunu soralım; Kandil, o Kandil mi? Ä°ranlı Bakan ülkenin kuzey-batısında incelemelerde bulunuyor ve Irak sınırındaki Kandil'e çıkıyor. Kandil'in bizim için ne anlama geldiÄŸi sır deÄŸil. Acaba kısa süre önce CumhurbaÅŸkanı Ruhani'nin aÄŸzından dökülen, “biji Kürdistan” nidasını buna eklemeli miyiz? Yoksa AÄŸustos başında terör örgütü PKK'nın Ä°ran kolu PJAK'ın bir karakola saldırıp 20 Ä°ran askerini öldürdüÄŸü iddialarına mı yaslamalıyız? Ä°ki bilgiyi depolamalıyız; 1. Bakan'ın 3000 metreye kadar zahmet etmesi, 2. Yanında, Azerbaycan Eyaleti Valisi'nin bulunması!

DÖRTLÜ KAZAN KAYNIYOR!

“Ä°ran'ın bölgeye dönüÅŸü tüm dinamikleri deÄŸiÅŸtirecek”… Duyanların da ilk merakı ÅŸu; hangi dengeleri? Cevap yok. Oysa ÅŸaşırtmaca zaten o; hangi dengeleri öÄŸrenmek istiyorsanız, önce “hangi bölgeye” bakacaksınız?
Ä°ran hangi bölgeye dönüyor?

Hep yazdım; (Afganistan-Pakistan-)Ä°ran-Irak-Suriye-Akdeniz(-Kıbrıs) bir hat, Türkiye-Yemen dikine ikinci hat. Ä°ran'ın dönüÅŸü buraya mı? Daha deÄŸil. Önce dörtlü bir kazanda piÅŸmesi lazım; Türkiye-Suudi Arabistan-Ä°srail'le birlikte…
Bu kazan çok kaynayacak!

Editörün notu: Yazarın yazısında Nuri el Maliki'den Irak Eski CumhurbaÅŸkanı olarak bahsetmesine karşın Maliki'nin Irak'ta yürüttüÄŸü en üst düzey görev BaÅŸbakanlık göreviydi. Irak'ta geniÅŸ bir toplumsal kriz çıkmasının ardından Maliki, BaÅŸbakanlık görevinden de çekilmek zorunda kaldı